Mẹ làm ở nơi ấy gần một năm, nói chính xác là 9 tháng 16 ngày con ạ. Vất vả, và... buồn, nhưng cũng không đem lại cho con được gì nhiều. Đã manh nha trong đầu mẹ cái cảm giác cùng quẫn và tuyệt vọng...
À quên, mẹ chưa kể với con về người đàn ông mắt tròn mắt dẹt khi nghe mẹ hát dân ca hôm nọ, đó cũng là một kỷ niệm đáng nhớ trong đời.
Mấy hôm sau, con khỏe và mẹ phải quay trở lại nhà hàng. Cũng hơi chờn chợn khi nghĩ tới phút ngông cuồng hôm trước. Mẹ đã chuẩn bị gồng mình để chịu đựng những xỉa xói, mỉa mai của bà chủ. Ồ, ngạc nhiên chưa: Mọi sự vẫn rất êm đềm! Mấy người bạn cùng làm nháy mắt: “Hương có “sếp” muốn gặp riêng ở trên lầu...”. Vớ vẩn! Rõ là vớ vẩn! Mẹ lại muốn mình biến thành con nhím đầy gai. Những ngày tháng ở đấy lúc nào trong mẹ cũng sẵn sàng một bản năng tự vệ.
Ông ấy chọn một bàn sát bên cửa sổ. Mọi rèm gió đều được ông ấy mở toang. Mẹ chủ động “tấn công”: “Ông muốn gì ở tôi? Muốn hát, muốn cười, hay muốn tôi gào thét...?”.
Ông ta co người lại như một kẻ biết lỗi bị đòn. Và ấp úng nói... Ông ta nói với mẹ rất nhiều, đại loại là: ông ta một người miền Bắc, đã đến nơi này một vài lần theo bè bạn... Nhận thấy mẹ của con không giống người ta. Muốn biết lý do gì khiến mẹ có mặt ở đây, v.v... và v.v...
Và điều muốn sau cùng là ông ấy muốn mẹ... hát cho ông ấy nghe một vài câu và cứ coi như là không có ông ta ở đó.
Sau đó ông ấy còn trở lại nhà hàng đôi lần. Ông yêu cầu mẹ bỏ nơi đó càng nhanh càng tốt. Ông nói ông không thể cho mẹ tiền, vì ông thừa biết mẹ sẽ không bao giờ thèm lấy...! Cuối cùng, ông ấy đưa cho mẹ một cuốn ca-ta-lô và một tờ giấy đính kèm nói về một hãng nước ngoài - hãng Triump, với một tiêu chí rất buồn cười: “Thời trang và hơn thế nữa!” - Ông ấy bảo: “Tôi muốn Hương hãy thử sức mình, vì tôi thấy Hương có khả năng về giao dịch, mua bán đấy. Sao lại không thử? Vả lại tôi sắp đi rất xa. Tôi muốn Hương ra khỏi nơi này, tôi mới an tâm được”.
Mẹ hỏi mãi tại sao ông ta lại tốt và quan tâm đến mẹ như vậy. Ông ấy nói ông là một kiến trúc sư, và ông ấy yêu cái đẹp, vậy thôi.
Mẹ lò dò tới đường Đông Du tìm văn phòng của hãng Triump, mẹ gặp được cô Minh, là trưởng nhóm bán hàng. Cô tạo mọi điều kiện để mẹ nhanh chóng có hàng mang đi bán (Con biết không, đó là những thứ hàng thời trang dành cho con gái, đẹp đẽ và đắt đỏ vô cùng). Cô Minh giao cho mẹ một giỏ hàng to tướng, chỉ với một điều kiện đơn giản: cứ sáng đi bán, chiều ghé về nhà cô trả lại tiền gốc. Bao nhiêu tiền lãi để mẹ mang về lo thuốc men cơm cháo...
Chiếc xe Chaly lại cùng mẹ bon bon trên các con đường. Ông ta nói đúng, mẹ thích nghi với công việc mới rất nhanh. Mẹ quay lại các bệnh viện, mẹ lò mò vào sân bay. Con đường Hồng Hà, khu nhà ở của các nữ tiếp viên hàng không, từng mòn bước chân của mẹ.
(Con người tốt bụng ấy giờ ở đâu? Thấm thoát mà đã 12 năm. Xin hãy nhận lấy nơi tôi một lời tri ân từ trái tim mình...).
Mẹ đã cố gắng rất nhiều con ạ, và chẳng dám ước ao gì cao sang. Ao ước con mạnh khỏe, chạy tung tăng ngay trước sân nhà, lũn cũn nhặt hoa phượng rơi tặng mẹ (Ừ, làm lụng suốt, mẹ chẳng nhận ra những búp phượng trước nhà đã quăn lại tức tưởi. Nó sắp ra hoa con trai ạ)
Con lại làm sao thế, thở khò khè, cứ ăn uống chút gì là ói mửa suốt. Tháng nào mẹ cũng bế con ra y tế phường cân đo mà không thấy lên ký. Sổ khám bệnh cứ mãi dày thêm: Viêm phổi. Suy dinh dưỡng. Rồi lại gãy xương... Hội ơi! Mẹ phải làm sao để con của mẹ mạnh khỏe an lành! Đã sắp bốn tuổi rồi mà con cứ bé tí tẹo. Lại vào mùa mưa nữa, mang hàng đi bán mẹ trùm áo mưa sùm sụp. Mẹ ướt thì được, chứ hàng thì không, con à. Chiều nay mẹ về nhà, nhà lại trống trơn: Bố và con lại vào bệnh viện! Trời ơi lại bệnh viện và bệnh viện, sao lại không một nơi nào khác để cả nhà ta đến vui chơi, thưởng ngoạn?!... Mẹ đổ gục xuống sân như một cái cây bị đốn. Mẹ ốm thật rồi. Mẹ đổ bệnh và con thì đang bệnh!
“Tình trạng này khó, thằng bé suy kiệt nặng. Anh chị nếu có điều kiện đưa cháu ra vùng biển thì tốt. Biết đâu nó sẽ cứng cáp và phổi sẽ khỏe lên...” - Ông bác sĩ bảo thế.
Đi biển? Ôi, mơ ước hoang đường! Tiền đâu mà đi biển? (Mãi mười năm sau, nhà mình bớt khó khăn, mẹ mới cho các con đi biển được một lần).
Không có tiền đi biển, thì mình... lên rừng. Phải đi thôi con! Phải cứu con! Và cứu luôn cả mẹ! Nhìn con nằm thiêm thiếp, lòng mẹ tê tái... Nếu cứ ở đây vật vã mãi với tiền, với bệnh, cứ phải bỏ con mà đi hoài, con chết thì mẹ cũng chết thôi! Mẹ mệt mỏi lắm rồi, cái đầu đau như dần và lồng ngực muốn nghẹn thở... (Đã bảo mẹ cũng bệnh rồi mà! Người ta chẩn đoán mẹ bị rối loạn thần kinh thực vật gì đó).
- Em mang con đi đây anh ạ!
- Đi đâu?
- Đi lên Di Linh (Lâm Đồng)
- Nhưng tại sao lại là Di Linh?
- Vì... ở đó mình có người quen, vả lại... khí hậu cũng mát mẻ nữa!
Mẹ và bố tìm cách bán sạch đồ đạc: này xe Chaly, bếp điện, giường... Những thứ đã gắn bó với chúng ta bốn năm trời, thương tiếc lắm nhưng mặc, người còn là của còn. Ấy vậy nhưng cũng chẳng được là bao. Mẹ treo bảng “cho thuê nhà”, còn bố thì đến ở nhờ nhà ông chú (là một người bà con sống ở Tân Bình).
Trước khi đi, mẹ dặn bố: “Nếu được thì anh xin người ta nghỉ quách cho rồi! Kiếm món tiền trợ cấp cho đỡ khổ!”
Cầm mấy chỉ vàng bán đồ đạc lên Di Linh, mẹ con ta dựng một gian nhà gỗ nho nhỏ... Ở ngay cột cây số 168 quốc lộ 20, cạnh trường tiểu học Gia Hiệp.
Ta gầy dựng một quán nhỏ bán hàng lê-ghim. Bố ở lại Thành phố Hồ Chí Minh kiếm việc làm và thỉnh thoảng bắt xe về thăm hai mẹ con mình...
Ở đây đẹp thật! Hoa cúc quỳ hoang dại mọc ở khắp nơi. Và hương cà phê thơm ngát. Chúng ta đã ở đó được hai năm. Hai mẹ con mình đã quen dắt nhau vào khu dân tộc K’ Ho để mua bắp, mua bí rợ. Ở đây ai cũng chung một họ: họ K’. Mẹ là K’ Hương, còn con là K’ Tí.
Những người dân ở đây thật hiền lành, mộc mạc. Họ cũng thương mẹ con mình, thỉnh thoảng lại cho chút này, chút nọ, khi là mấy quả ổi, khi là mấy quả bơ...
Chiều chiều ta vào rẫy cà phê dạo mát và rèn chân cẳng cho con. Mẹ vẫn không nguôi hi vọng con sẽ trở nên lành lặn. Mặt trời xuống núi, từng bầy trâu khua mõ trở về làng. Ta cũng theo những người dân tộc về nhà. Có những tối, hai mẹ con mình thắp đèn gỗ ngo để sang nhà bên cạnh ăn bắp luộc...
Hồi đó còn có thêm một kỷ niệm: nhà ta bị cháy (chuyện này, về sau con đã viết ở blog rồi, đúng không?).
Thời gian trôi thật nhanh, vậy mà đã được hai năm rồi con ạ. Một hôm lên với mẹ con mình, bố bảo: “Cho con về lại thành phố đi em, nó đã sáu tuổi rồi, cho nó đi học chứ! Vả lại, nhà sắp sinh thêm em bé, không lẽ... ở mãi trên rừng?”.
Chào nhé cao nguyên! Chúng ta lại đi về thành phố. Lại một núi những khó khăn, và CUỘC HÀNH TRÌNH CỦA GIA ĐÌNH MÌNH vẫn không dừng lại...
Lên Lâm Đồng, mình ở huyện Di Linh, xã Gia Hiệp. Hai năm ở đó, chúng ta sống rất bình yên, tuy rằng con cũng bị nhập viện Di Linh mấy lượt: Khi thì té bong gân, trật khớp, khi thì ho nóng sốt... nhưng cũng không quá nặng nề. Mẹ cũng thanh thản hơn, bởi vậy cũng quan sát được những điều bổ ích.
Nơi mình ở người Kinh sống xen với đồng bào người dân tộc. Nhà mình mua đất của ông bà già dân tộc K’ho. Quan sát bà con sinh sống mẹ mới nhận ra: người ta rất hạnh phúc bình yên, vì người ta không biết tới bon chen, và sinh hoạt rất đơn giản. Đồ đạc của họ chủ yếu đan bằng tre, họ tự tay đan lấy. Những cái típ đựng cơm, những cái gùi đi rẫy đối với mẹ có nhiều ý nghĩa: Mẹ nhận ra người dân tộc có một nền văn hóa rất riêng, nếu được gìn giữ, bảo tồn sẽ bộc lộ một triết lý rất hay trong cuộc sống. Con người họ rất đặc biệt, không thấy họ buồn bã bao giờ. Ngay cả khi chết họ cũng chỉ coi là đến một chốn khác! Người sống chia cho người chết đồ đạc một cách rất công bằng, lại còn dựng cả nhà trên mộ của người chết nữa! Vậy ai bảo rằng chết là hết chứ! Họ thật là tình nghĩa, đúng không con? Bao giờ con khỏe lên, ta sẽ cùng nhau về lại nơi đó một lần con ạ.
Mẹ ở gần họ, lòng bỗng trở nên đơn sơ, bỗng rất thích cuộc sống quê mùa, rừng rú, thích tới mức đã hứa rằng ở đó luôn, và ước giống như họ. Thật sự nếu bố con không mang sự học của con ra thuyết phục, mẹ sẽ chẳng về lại thành phố nữa đâu! Càng ngày mẹ càng ngẫm nghĩ đến hai chữ vô thường. Sẽ rất nhẹ nhàng, sẽ rất bình an nếu người ta đến gần được hai chữ đó.
Mẹ vẫn nhớ câu chuyện: nhà mình ở gần một gia đình tên là bác K’ Liếp. Bác ấy là người Kinh, sống lâu ở đó sắp trở thành người dân tộc đến nơi, da dẻ đen sạm. Ngày ngày bác vác “xà bách” đi làm rẫy cà phê... Bác đã cho mẹ một bài học rất lớn trong cuộc sống.
Mẹ bác ấy sinh ra đông anh em lắm, nhà lại rất nghèo. Một mình bác vào Di Linh phát rừng làm rẫy. Sau mười năm, có chút sự nghiệp, bác ra Bắc đón mẹ với các em vào. Bác cắt rẫy chia cho người thân, còn bác ở chung với bà mẹ già cả, khó tính.
Vợ bác tức lắm, mắng mỏ bác và... khóc quá chừng! (Mà lại toàn sang mắng mỏ ở... nhà mình, vì nếu mắng ở nhà, sợ bà cụ đau buồn, mà mỗi lần đau buồn, bà ấy lại gào lên đòi...tự vận). Mặc bác gái kể lể, bác trai cứ rủ rỉ tỉ tê rằng: mẹ mình, em mình, làm sao để họ đói được... Bác gái khóc chán rồi cũng phải... nín. Bác gái bảo với mẹ: “Bỏ nó thì không được rồi... Còn nếu tức quá phát ốm, hóa ra mình thiệt!”, Xong hai người lại tiếp tục rủ nhau đi cuốc đất coi như không có chuyện gì.
Đến mùa hái cà phê, họ lại... cãi nhau vì bác trai lấy tiền đi sắm sửa cho mẹ, mua cho em thứ này thứ nọ. Hay cãi nhau như thế mà họ có tới mấy đứa con, đứa nào cũng... thò lò mũi xanh, nhưng không bao giờ phải đi bệnh viện. Ồ, lạ thật!
Mẹ học được ở hai bác ấy cái đức hy sinh, cả một tấm lòng biết sống cho người khác. Dù họ ít học, dù họ đen đủi lấm lem nhưng họ đã in vào lòng mẹ hình ảnh về những con người sống cao thượng...
Mình bồng bế nhau về thành phố. Mẹ sắp sanh em bé rồi.
Trở lại nhà cũ sau hai năm. Mẹ con ta ngơ ngác hóa ra người xứ lạ. Xung quanh nhà mình biệt thự san sát. Con hẻm nhỏ trở thành đường nhựa. Đơn vị dời vào sân bay. Khu đất quanh nhà mình họ chia và bán toàn cho những người quyền thế. Cây phượng nhà mình bị họ đốn tróc rễ để giành... từng xăngtimét đất. Cái ngách vào nhà mình bị móp méo, tối om (vì ông phó giám đốc uy quyền đã đổ ban-công lấn hết cả không gian rồi con ạ). Cái cảm giác gieo vào lòng mẹ là sự ngột ngạt. Nhà ta trở nên xấu xí và lọt thỏm giữa bề thế xa hoa. Những người cao trọng ở quanh ta, có lẽ họ chẳng muốn nhà mình ở đó, mẹ cảm giác rõ như vậy.
Con của ông phó giám đốc cũng bằng tuổi con (cũng sáu tuổi và sắp vào lớp một). Mẹ thấy thỉnh thoảng hai đứa cũng chơi với nhau. Con ngọng nghịu khoe: “Bạn Thành có đồ chơi điện tử - trò chơi “câu cá” - thích lắm mẹ ạ!”. Mẹ im lặng, cúi xuống giỏ đồ khâu, mẹ dứt nốt mũi chỉ sau cùng: mẹ đang may tã chuẩn bị đón em. Mẹ biết ý thích của con, nhưng mẹ đành im lặng.
Mẹ đã chết sững khi có một ngày, con lầm lũi khập khiễng đi về... Con bảo: “Bạn Thành nói bạn ấy không cho con chơi nữa, vì mẹ bạn ấy bảo nền nhà bạn đẹp, gạch men trơn lắm. Hội đừng có vào vì chân Hội ra mồ hôi dơ nền nhà, rồi lỡ Hội té què, rắc rối!”
Mẹ ôm con vào lòng. Trái tim mẹ có một nốt chai đá đầu tiên. Sự thù ghét con người hết sức cụ thể. Chuyện này cũng là một lý do mà sau này khiến mẹ có một cách hành xử rất “buồn cười”: yêu và chơi với... trẻ con thôi. Không muốn kết bạn với người lớn nữa. (Và, con nhớ không, mỗi lần thay đổi nhà cửa, việc đầu tiên là mẹ đi mua... gạch cẩn nền và bao giờ mẹ cũng hỏi ý kiến của con rằng màu sắc gạch như vậy, con có thấy vừa lòng chưa?).
Bố vẫn đi làm công nhật, từng ngày. Hôm đau bụng chuyển dạ, mẹ ì ạch dắt con vào BV Nhân dân Gia Định. Đi được nửa đưởng, đau quá, mẹ mới kêu xe ôm. Mẹ... tiếc tiền (!).
Tới nơi, mẹ gửi con cho mấy cô bác sĩ trực. Mẹ nhờ họ cho con ăn uống rồi mới chịu đi sanh.
Con ăn bánh quy và lăn ra phòng trực của bác sĩ ngủ ngon lành... Và mẹ thì yên tâm đi... sanh em bé. Kỷ niệm này thật đáng nhớ, lúc ấy là tháng 3-1997.
Bé Khoa, em của con, thiệt tội nghiệp, phải nếm mùi gian lao trần ai quá sớm. Bế em từ bệnh viện về, bố mua gỗ đóng vội thêm một bộ vạt giường (vì đồ đạc đã bán hết rồi, còn gì đâu!).
Em được ba tháng, mẹ thấy nhà mình hay có khách. Có một vài người đến gặp bố một lúc rồi đi. Bố thì càng ngày càng... lầm lì và hay uống rượu một mình khi đêm vắng.
- Có chuyện gì thì anh phải nói ra chứ?
Bố thở dài sườn sượt. Quanh co một lúc rồi cũng phải khai:
- Nhà mình nợ nhiều lắm rồi... Khoảng 14 triệu...
- Nợ những khoản gì?
- Những ngày em ở Di Linh, anh vẫn không có việc. Những khoản gửi lên “tiếp viện” cho hai mẹ con, anh đều vay cả. Thêm nữa, khi họ phân lại đất cát còn định lấy thêm phần trước hiên nhà mình. Họ gây khó khăn, anh phải vay tiền đi lo cho người ta để giữ lấy tí sân, có chỗ cho con cái nó chơi sau này. Khoản ấy cũng mất gần 2 chỉ.
(Trời ơi! Kẻ ấy bây giờ vẫn còn đó, vẫn đang “lù lù” ở sân bay. Không biết hồi đó làm khổ nhà mình rồi họ tăng trọng lên được mấy kí-lô không nhỉ?).
Đáng ghét quá! Khổ quá! Thôi, anh cứ an tâm, để ngày mai em nghĩ kế. Giờ thì cứ ngủ đi... Còn phải sống, còn phải làm. Giờ đã hai đứa con, đổ ốm xuống là chết cả!
Đêm ấy, mẹ thao thức... Loay hoay với câu hỏi: 14 triệu? Gần 3 cây vàng? Không giải quyết nhanh, lãi chồng lên lãi... Là chết!
Nhìn qua nhìn lại, thấy tài sản không còn gì để bán. Đã thế mới đầu mùa mưa nhà đã dột lỗ chỗ. Nhà! Đúng rồi, nhà! Nhà là tiền, là của. Bán nhà đi là nhẹ nợ! Khỏi phải buồn phiền!
“Bán nhà... Bán nhà...”, mẹ lẩm nhẩm một mình và ngủ thiếp đi...
NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG
===================================
Sáng mẹ dậy sớm, pha một bình sữa đầy giao cho con, dặn: “Em dậy mà khóc con cứ cho em bú bình. Mẹ đi sẽ nhanh thôi”.
Dạo này con giỏi lắm rồi, đã giúp mẹ được khối việc. Chụp lên đầu cái nón lá, mẹ lầm lũi đi ra đường Nguyễn Văn Đậu. Mẹ tìm đến mấy điểm “cò” nhà đất. Mẹ bỗng thấy mình giống chị Dậu (nhân vật trong tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố) quá chừng. Chị Dậu hồi xưa đi tìm đường bán chó, bán con, còn mẹ thì đi tìm cách bán nhà... Kể ra mẹ vẫn sướng hơn chị ấy!
Mẹ tìm được một điểm “cò” nhà đất của một ông tên là ông Sáng - ông này có vẻ rành rẽ giỏi giang. Ông bảo: “Gửi ở đây bán rất nhanh, giá cả bao nhiêu để chú còn ghi lên bảng niêm yết”.
Mẹ ngơ ngơ ngác ngác: “Thì chú tính là được bao nhiêu?”. Ông ấy bật cười: “Cháu bán nhà mà không biết giá cả thì chú biết đường nào... Thôi! Lên xe chú chở về, tiện thể chú sẽ xem xét nhà luôn thể!”.
Về đến nhà, mẹ bế vội lấy Khoa (con đái ướt sũng cả lưng rồi!), cập rập lau mình lau mình mẩy em và cho em bú... Ông cò Sáng chắp tay đi đi lại lại... Chẳng cần nói, nhìn một lượt là ông ấy biết ngay tình cảnh nhà mình. Ông phán chắc nịch: “Nhà này chỉ có cái xác, không tính! Lợi ở bộ hồ sơ và đất thôi! Chú sẽ đăng cho cháu 25 cây vàng. Thủ tục giấy tờ bên cháu phải lo tất!”.
Không đầy một tháng sau mình bán được nhà. Cái ông cò này thế mà giỏi! Mẹ nghĩ vậy. Người ta đặt cọc cho nhà mình sau khi đã kỳ kèo bớt xén. Trừ tiền cò quạ, thuế má, mình chỉ còn hơn 20 cây thôi! Thế là cũng tốt lắm rồi! Mẹ với bố cùng gật gù hỉ hả.
Bây giờ nhớ lại mẹ thấy vẫn buồn cười. Lần đầu tiên bán nhà mẹ đâu có biết lại phải đi nhiều nơi và tốn nhiều tiền như vậy! Đi phường, đi quận, đi vẽ, đi đo, rồi đi công chứng... Sang bên phòng thuế, đóng thuế trước bạ, thuế chuyển quyền, chưa kể đóng những thứ linh tinh như ủng hộ xóa đói giảm nghèo cho phường cho xã... Vậy mà cũng lật bật mất cả tháng trời đấy con ạ! Mỗi lần đi lo việc, mẹ gởi con ăn cơm ở nhà ông bà Vân gần đó (gia đình ông bà người Nghệ An ấy rất tốt với gia đình mình). Còn mẹ thì ẵm theo Khoa và đi xe ôm để lo các thủ tục. Thằng bé Khoa này, nếu mai sau lớn, có lì thì cũng phải, bởi mới bốn tháng trời đã rong ruổi cùng mẹ khắp nơi!
À suýt quên, có một kỷ niệm này: Vừa tức vừa buồn, nhưng lại giúp mẹ được một bài học khôn. Mẹ phải ghi lại ở đây kẻo quên thì uổng lắm! (Đầu óc mẹ bây giờ rất hay quên - chắc già nên đâm ra lẩm cẩm...).
Chẳng là hồi đó nhà mình vừa mới ký giấy xong, cầm vàng được một đêm, sáng ngày ra thấy người ta rầm rập kéo đến, hỏi thăm nhà 3/23 hẻm 25 đường Nguyễn Văn Đậu... Ô lạ quá! Đúng nhà mình rồi! Họ đến nhà mình và tay ai cũng nhăm nhăm một tờ báo Tuổi Trẻ! Chết rồi! Mẹ tá hỏa khi biết: họ đã đăng bán lại nhà mình tới 38 cây vàng! Họ cùng với ông cò “hợp tác” với nhau nói dối mình rồi! Thế mà họ bảo họ nghèo, mua về ở. Lại còn ỷ eo bớt lên bớt xuống. Tức thật! Tức chết mất! Chắc lúc ấy sự tức giận, khổ sở của mẹ cũng ngang với... Chí Phèo (nhân vật trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao) bị thất tình nên hầm hầm vác dao đi tìm ông Bá Kiến!
Nhưng mà mẹ đâu có chết được, vì ngu dại! Bài học đầu đời về việc làm ăn được trả giá bằng hơn... chục cây vàng cơ đấy! Thua keo này ta bày keo khác! Mẹ quyết định mua một con vịt quay vàng rộm, béo múp béo mầm. Mẹ gọi điện thoại cho vợ chồng người mua nhà tới ăn một bữa chia tay. Mẹ không than trách nửa lời (bởi than trách thì được ích gì cơ chứ). Mẹ cảm ơn vợ chồng nhà họ đã mua nhà và gỡ rối cho nhà mình lúc khó! Bà vợ khoái lắm mới nói thế này:
- Anh chị đăng báo vậy thôi, chứ chắc gì đã bán được giá đó! Hương con cái oặt oẹo thế, làm gì nổi! Để chị bày cho: vốn của em ít, chịu khó về mạn Gò Vấp tìm mua lấy cái nhà xập xệ, sửa lại đăng báo bán!
- Em sợ lắm! Mình có quyền gì mà dám lên tòa báo?
- Nhỏ này ngốc thật! Đây là đăng quảng cáo, là mình nộp tiền chứ có nhờ họ đâu, rõ chưa? Báo Tuổi Trẻ ở đường Lý Chính Thắng đó, hết trăm mấy một kỳ.
Mẹ giả cách ngơ ngơ ngác ngác nghe câu được câu mất, chứ thật ra trong đầu đã in “chết” những lời lẽ của người đàn bà giàu có, khôn ngoan ấy. Phải học khôn! Phải bắt tay vào làm! Phải cố gắng rửa cái nhục đói nghèo ngu dốt! Phải học... Nói đến học mẹ mới giật mình: kiếm nhà mới cho nhanh, để còn xin cho con đi học nữa chứ! Giờ đã tháng 7 rồi, chỉ hai tháng nữa thôi là con vào lớp một. Phải học thôi Hội à! Ốm cũng học! Què quặt, khập khiễng cũng phải học! Không học, ngu hơn người ta là nhục! Mẹ vừa lọ mọ dọn “bãi chiến trường của buổi học khôn” vừa nói với con trai như vậy, con còn nhớ không?...
Cuộc đời vốn chẳng như mình mong muốn, con ạ. Ôm ước mơ thoát khổ thoát nghèo, mẹ chất chút đồ đạc và các con lên xe về Gò Vấp. Nhìn nhà mình lúc đó buồn cười lắm. Mẹ trùm khăn, che nón lá, một tay ôm Khoa, một tay giữ Hội cho chắc. Cái xe ba gác máy nổ banh banh và lồng lên xòng xọc. Ba mẹ con mình ngồi rung rinh ngất nghểu ở trên, ở dưới là quần áo mùng mền và mấy thứ đồ lỉnh kỉnh. Bố thì đạp xe đằng sau lọc cọc, nhấp nhô. Xe ra khỏi khu biệt thự nhà các quan rồi đấy! Có mấy quan bà nhìn theo kìa! Chắc là họ mừng lắm, vui lắm! Vì cái nhà lính thường duy nhất đã “bật” đi rồi.
Mai mốt chủ mới về, người ta cất lại nhà lầu, khu phố quan tha hồ đẹp đẽ, xóa mất hẳn dấu vết ngôi nhà xập xệ nhưng đầy yêu thương của mình, ngôi nhà được khởi nguồn từ chuồng xí năm nào. Nhà ơi, ta yêu mày, đã rất yêu. Bởi nơi đây hai đứa bé con ta đã chào đời. Bởi nơi đây ta có vô vàn kỷ niệm. Bởi nơi đây có một cây phượng hồng đã chết. Vĩnh biệt là vĩnh biệt, nhà ơi, không ngoái lại làm chi... Thôi không buồn nữa, chúng mình phải đi thôi con ạ...
Vậy là đã đến nhà mới rồi! Một căn nhà cũ kỹ ở phường 17, Gò Vấp. Đường vào nhà là một con hẻm quanh co, luồn sau lưng một ngôi chùa, chùa Kỳ Quang. Đến nơi rồi, mẹ đặt hai con xuống, ta dọn đồ. Mẹ làm ù một mâm cơm chào hàng xóm láng giềng. Ta vui mừng ở ngày đầu tiên trong ngôi nhà mới. Bây giờ nhà mình đã trở thành thứ dân theo đúng nghĩa rồi. Xung quanh mình đều là những người nghèo. Người đi may vá, người đạp xích lô, lại còn có một bác đi làm nghề võ sĩ.
Bố cũng đã nộp đơn xin thôi việc rồi. Ừ, thôi thì thôi, thôi nhanh lên có gì mà phải tiếc. Sáu, bảy năm thất nghiệp chưa đủ hay sao? Mẹ càu nhàu với bố như vậy. Mẹ chỉ muốn bố nhanh chóng đoạn tuyệt với cái đơn vị ấy, dù sau này đói khổ cũng thanh thản nhẹ nhàng... Mình sẽ sống giữa nhân gian, hòa với nhân gian. Nhân gian trong mắt mẹ là số đông những người bình thường, vất vả nhưng hiền lương, biết yêu thương và chịu đựng...
Sự bình an cũng ở được trong gia đình ta vài tháng. Con vào lớp một, nợ nần mẹ đã trang trải xong. Buổi tối nhìn bố và các con ngủ ngon, mẹ lặng lẽ ra ngoài hiên ngồi suy nghĩ. Mẹ biết đêm an bình, yên tĩnh này chẳng kéo dài được bao lâu... Căn bệnh của con vẫn không có đường chữa trị, lại thêm chuyện đi học ở trường nguy cơ gãy xương của con là lớn lắm... Em Khoa còn bé, công việc của bố cũng chưa ổn định. Cái bình an này hỏi kéo dài được bao lâu?
Mẹ sắp xếp, dự tính ở trong đầu: chút tiền dư còn lại mẹ sẽ dọn một quầy tạp hóa nhỏ để kiếm thêm tiền chợ và cũng để tăng thêm trị giá của căn nhà. Chứ còn sao? Nhà mà vừa ở vừa buôn bán được, ai chả thích! Rồi mẹ sẽ đi thăm thú điều nghiên tình hình ở khu vực này, để khi bán được nhà ta sẽ mua quanh quẩn ở đây cho con còn đi học.
Tất cả đã ở trong tư thế sẵn sàng đón nhận. Mẹ vẫn vui và nhà vẫn rộn tiếng cười...
Những ngày đầu mon men chuyện mua bán nhà kiếm tiền để sống, mẹ đã ngây ngô, ngu dốt đến rất đỗi buồn cười. Kiếm được người mua nhà rồi, nhưng ngặt nỗi ở chưa bao lâu đã bán. Lúc đặt cọc, mẹ phải mời ông tổ trưởng dân phố làm chứng. Ông rất nhiệt tình, rất cảm thông với gia đình mình. Ông bảo: “Này Hương, bác bày cho cháu: trước khi nộp hồ sơ, thì ghé qua cô nhà đất phường một tý. Nhà cô ấy ở đường... số...”. Mẹ dạ vâng râm ran. Nghĩ sẽ có được món tiền dư ra khi bán nhà để lo cho “cậu nhỏ thủy tinh” của mẹ, lòng mẹ cứ tươi hơn hớn.
Mẹ bàn với bố: “Anh này, người ta là cán bộ, lại là nữ nữa, mình phải mua một món quà gì cho có ý nghĩa một chút...”. Bàn bạc mãi, bố và mẹ quyết định: Mua một lọ hoa khô... Bấy giờ hoa khô quý lắm, chơi hoa khô là một thú chơi sang cả. Mẹ quày quả trở lại đường Nguyễn Văn Đậu, tìm gặp anh chị Hải Dung, là chủ shop hoa khô Phương Dung rất nổi tiếng ở đường Hai Bà Trưng. Mẹ ngỏ ý với anh Hải là muốn có một món quà trang nhã, thanh tao. Anh đáp ứng ngay: “Được, anh sẽ cho lính cắm cho em một lọ hoa hết biết luôn!”.
Đẹp thật, những cành hoa khô cắm trong một chiếc ly thủy tinh cao quả là một tác phẩm nghệ thuật. Bình hoa đẹp đến mức khi mang về nhà mẹ đã đem chưng lên bàn ngắm nghía cả ngày và mẹ đã “chơi sang” (sẵn có tí tiền đặt cọc của người mua nhà), gọi ngay ông thợ chụp hình bấm một kiểu bé Khoa bên chiếc bình bông ấy. Xong rồi mẹ mới chịu mang bình bông đi gói quà đàng hoàng, thêm một cái nơ to.
Lòng rất vui, mẹ đĩnh đạc mang món quà đến nhà chị cán bộ và thầm nghĩ chắc chị sẽ rất hài lòng với tác phẩm nghệ thuật này... Nhưng không, ừ thì chị cũng có vẻ ân cần đấy, nhưng khi nói đến chuyện hồ sơ, chị lại lạnh tanh: “Gia đình cứ mang nộp ở phường nhé”...
Sáng hôm sau mẹ ra phường sớm nộp hồ sơ. Và hồ sơ cứ thế nằm im ỉm, mẹ chờ đợi mãi nhưng chả thấy chút tín hiệu gì đáng để mừng vui.
Lo quá, lo phờ phạc cả người. Tiền cọc mẹ đã nhận của người ta rồi và cũng đã tiêu mẻ vào đó một mớ. Nóng lòng, mẹ đến gặp ông tổ trưởng hỏi ý kiến. Ông hỏi:
- Vậy chớ mày có lo quà cáp gì chưa?
- Có chứ, cháu đã mua tặng cô ấy một bình hoa khô đẹp lắm...
Bất ngờ, ông tổ trưởng cười phá lên và “chửi” cho mẹ một trận tơi bời:
- Trời ơi, Hương ơi là Hương ơi, đi làm hồ sơ nhà mà hoa khô với hoa khiếc, rách việc. Đơn giản là cháu làm... một cái phong bì. Sao ngu thế, cháu bán được cái nhà lời ra bao nhiêu, người ta biết hết, giấu làm sao được. Hạt cát mà rơi xuống đất họ còn biết nữa là. Làm một cái phong bì đi, bỏ vô chừng... Ở phường này là dễ đấy cháu ạ, người ta nhận, vui vẻ làm cho, chớ chỗ khác, tiền thì tiền nó cũng đày cho tơi tác ra...
Thế là những đồng tiền thơm phức được rút ra soàn soạt, được chui vào một cái phong bì và được bay đến nơi cần phải đến. Đồng tiền bay đi thật là hiệu quả: Mấy ngày sau mẹ đã hí hửng nhận lại cái hồ sơ, có lời chứng thực, có dấu son đỏ chót...
Thế là mẹ có thêm một bài học: Trên đời này, có nhiều chỗ nghệ thuật không hợp với lòng người. Những chỗ ấy, nghệ thuật nhất chính là cái phong bì vuông vuông, không cần đề chữ gì câu gì bên ngoài, quan trọng là bên trong nó chứa đủ một con số tỷ lệ phù hợp với lợi tức mà mình kiếm được hay không...
Con vào lớp một mới hơn một tháng đã lại gẫy tay! Mẹ biết con đau đớn vô cùng, muốn nghỉ học, nhưng mẹ đã nói với con, phải chấp nhận thôi, tránh làm sao được. Mẹ ra trường gặp các thầy cô giáo để trấn an: “Căn bệnh của con tôi là vậy, mong các thầy cô cứ cho cháu học tiếp. Mỗi lần có chuyện gì xảy ra với cháu, chỉ xin các thầy các cô liên lạc gấp với gia đình”. Mẹ không muốn các thầy cô giáo chịu áp lực về bệnh tình của con. Con gãy xương hoài, đi học đeo bột thường xuyên. Riết rồi cũng quen. Khi đã quen, cảm giác nặng nề cũng vơi bớt...
Mẹ phải tiếp tục lao vào việc kiếm tiền để đương đầu với bệnh tình của con, với sự sống của con, với tương lai của con và em Khoa nữa... Bây giờ thì mẹ đã bớt đi sự dại dột, đã biết đi thăm đất từng khu, giá cả thế nào, biết tính giá nhà là giá trị thực cộng chi phí giấy tờ, cộng tiền cò quạ và thêm phần lợi tức...
Con có nhớ không? Ta đã ở dọc đường Lê Đức Thọ suốt tám năm, đã bán nhà mười lần và con đã gãy xương tới 27 bận... Cuộc sống ấy không thể nào là nhẹ nhàng! Đã có rất nhiều, rất nhiều chuyện xảy ra, rất nhiều những con người mà ta gặp gỡ, giao thiệp, có rất nhiều những nỗi đau và thương tổn mà mẹ phải chịu đựng... Nhưng cũng có vô khối những niềm vui, dù nho nhỏ... Chỉ để đổi lấy một điều: Con sống. Con được đi học. Con được yêu thương và được chăm sóc đủ đầy. Dẫu gia đình ta không có được một mái nhà yên ổn, nhưng chúng ta vẫn có nhau, vẫn tồn tại giữa đời này...
NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG
============================
Những tháng ngày sống dọc tuyến đường Lê Đức Thọ mẹ làm đủ việc để kiếm tiền. Có lúc suy sụp, vốn liếng không còn, con lại ốm đau không thể bỏ con mà đi lâu, mẹ xoay ra bán rau muống!
Rất nhiều người họ sẽ coi đó là một công việc bệ rạc tầm thường, nhưng với mẹ thì không, lúc đó công việc ấy với mẹ là hợp người hợp cảnh nhất.
Nguồn rau muống thì ngay cạnh nhà mình rồi. Bác Giá, chủ ruộng rau, vẫn mượn sân nhà ta để bỏ mối rau cho những người đi bán. Một bó rau muống lớn là hai ngàn đồng, người mua lại san ra làm bốn bó nhỏ, mang xuống chợ rau đêm bỏ lại là tám trăm đồng một bó, vị chi bốn bó là ba ngàn hai. Mẹ tính nếu lấy hai chục bó lớn, bỏ mối thì cũng kiếm được hai mươi bốn ngàn. Từ nhà mình lúc ấy ra cầu trường đai gần lắm, xăng cũng không tốn là bao. Bán hết mớ rau là mẹ có được một buổi tiền chợ.
Bán rau muống đêm vừa có tiền mà lại còn vui nữa, mẹ nghe được đủ thứ âm thanh trên cây cầu trong đêm. Chợ rau tan, cây cầu lại im lìm chào đón một ngày mới. Chỉ có điều nhiều hôm mẹ buồn ngủ quá đi thôi. Hai giờ rưỡi sáng mẹ đã phải dậy rồi, bán xong quay về đã hơn sáu giờ. Về đến nhà cơn buồn ngủ ập theo, không thể chịu được. Không thể chịu được nhưng rồi cũng phải chịu được thôi vì bao nhiêu việc đang chờ mẹ... Dẫu gì những đêm bán được cũng là những đêm may, chỉ sợ ế là rất nguy: hai chục bó rau lớn là thành tám mươi bó nhỏ chứ ít gì đâu. Nếu đêm ế là sáng mẹ phải gánh chạy rong mấy con hẻm bán cho bà con, chạy rã cả chân cả cẳng con ạ.
Công việc bán rau muống đêm nghe nhàm chán thế, nhưng thật ra từ đó mẹ thấy rất nhiều điều hay. Những đêm khuya trên cây cầu ấy, mẹ “nhìn ngắm” được rất nhiều những mảnh đời từ nhiều nơi đổ về, hội tụ trên cầu, dưới cầu. Mỗi người có tính cách riêng, có công việc riêng, có cuộc đời riêng, hoàn cảnh riêng..., nhưng chung quy họ đều kiếm sống lương thiện, đều có tình, biết bảo bọc nhau, nương tựa nhau... Có những mảnh đời gây cảm xúc rất đậm trong mẹ và mẹ đã viết thành những câu chuyện. Có câu chuyện mẹ gọi tên là “Thầm thì chuyện kể trong đêm”. Mẹ chép lại ra đây con nhé.
Thầm thì chuyện kể trong đêm
Cô nàng là người đến sớm nhất ở chợ rau. Cô chở rau bằng một cái xe “đam” cũ mèm, đằng sau kéo thêm một cái thùng sắt, cái lồng sắt gắn bánh xe ấy chất đầy rau muống cao chất ngất. Nếu đi từ đằng sau sẽ chẳng thấy cô đâu. Chỉ nghe thấy tiếng xe rè rè của cô rất đặc biệt.
Anh chàng cặp thuyền sát mé sông, thuyền anh ta chở cát. Chẳng có gì là can hệ nếu tiếng xe của cô không làm anh ta phải tỉnh giấc đúng vào giờ cô đến - lúc mà trời đất còn âm u.
Vì trời âm u nên dưới thuyền anh ta tối thui tối mù, mà cô thì lại ngồi ngay chân cầu, dưới dàn đèn cao áp trong lấp lóa. Anh chàng thấy cái nón lá màu trắng lắc lư, thấp thoáng một bờ vai nhỏ nhắn, gọn gàng.
Vì dưới thuyền tối thui nên anh chàng nhìn lên khoảng sáng rất rõ, bởi vậy anh ta tò mò. Tò mò vì không hiểu sao cái nón trắng lại cứ lắc lư như thế.
Bây giờ thì anh ta lại càng tò mò tệ, vì cô nàng đã xăng xái đi xuống bờ sông, cầm theo một cái xô nhựa nhỏ. Anh chàng thụt vội đầu vào khoang lái vì sợ bị phát giác, nhưng mắt anh ta thì vẫn theo sát cô nàng. Chẳng thể nhìn thấy mặt cô, vì cô đã thay cái quai nón bằng một cái khăn mùi soa kín mít.
Không biết có một người đang nhìn trộm, cô gái véo von hát nho nhỏ một mình, cô xắn cao quần lội ra xa bờ một chút. Ấy tính cô là thế, chỉ lấy một xô nước té cho xe rau tươi tắn, cô vẫn muốn lấy nước ở ngoài xa cho vừa trong vừa sạch.
Thuyền cát im lìm với cái khoang lái tròn tròn y như tổ chim sẻ kia cũng đâu có liên quan tới cô?
Cô lẩm nhẩm hát một đoạn chèo cổ có tự thuở nảo thuở nào. Từ ngày đặt chân vào thành phố xa lạ này để làm nghề bán rau, cô chẳng thấy ai hát điệu chèo ấy nữa. Cô í a cho quên bớt nỗi nhớ nhà và bớt lạnh.
Chàng trai trong khoang thuyền... “chết đứng”. Anh ta chẳng nghe ai hát lạ thế bao giờ. Quê anh ta ở miền Tây. Những đêm lênh đênh sông nước của đời chở thuê, anh cũng hay nằm khểnh chân ngân nga vài câu trong bài Tình anh bán chiếu, còn bài ca của cô bán rau thì quả quyết là anh chưa được nghe bao giờ.
Vì chưa nghe bao giờ nên anh ta quyết định... lên bờ. Quấn thêm một vài vòng xích sắt để chắc ăn là con thuyền đã được neo cho chặt, anh đợi cô đi khuất rồi mới dám lên...
Lúc này trên cầu đã xuất hiện thêm hai người bán dạo trong đêm, một bà già bán xôi và một ông bán cà phê cóc. Quán cóc di động này thật là đơn giản: hai cái ghế nhỏ xíu, một cái bàn gỗ gấp xếp. Thế là đã có chỗ hợp pháp cho anh chàng dưới thuyền có cớ ngồi ngắm cô bán rau.
Thì ra cô lắc lư cái đầu là vì cô đang san rau ra từng bó nhỏ. Cô bó từng bó gọn gàng, nhặt nhạnh lá sâu, xếp có lớp có lang để tí nữa giao cho mấy chị bạn hàng theo từng chục 12, 14.
Tay cô thon thả dịu dàng, cái đầu thì đánh nhịp. Anh chàng quả quyết trong lòng rằng tất cả những bà bán hoa ở chợ Bến Thành cũng không thể nào có bàn tay khéo léo như của cô hàng rau ở chân cầu này được.
Dần dà, anh ta bỏ xa cái bàn gấp xếp để tiến gần đến cô nàng bán rau. Bàn tay to bè, xấu xí của anh lóng ngóng trên những cọng rau non tơ trông thật là tội nghiệp. Cô hàng rau bật cười.
Cô gái cười thật tươi, nón lá bỏ ra rồi, anh lái thuyền khẳng định là cô đẹp: nước da mai mái, răng khểnh có duyên, má lúm đồng tiền. Kiểu này thôi rồi: anh chết chắc! Mà anh “chết” thật, nên đã gần một năm nay anh chàng đã chọn luôn khúc sông dưới chân cầu, nơi có chợ rau họp đêm làm bến đỗ.
Cô bán rau đã quen tính quen nết anh chàng, sao vẫn chưa chịu xuống thuyền? Cô sợ thuyền tròng trành, cô sợ đời lênh đênh. Dù trong tận nơi trái tim cô biếtanh lái thuyền cũng tốt.
Họ rù rì bàn định với nhau, bàn định thế này: rằng cô sẽ bán xe “đam” cho một người quen, xuống thuyền, nhưng vẫn giữ nghề bán rau. Còn anh chàng sẽ giữ con thuyền nhưng chia tay với nghề chở cát. Đêm đêm họ sẽ chở rau bằng thuyền, anh sẽ gánh rau lên bờ cho cô rồi hai đứa cùng ngồi bó lại.
Chuyện lọt tai hai người “hàng xóm”. Bà bán xôi khen tốt, ông cà phê cóc cũng gật gù. Thế mà sao cô vẫn còn chần chừ, vẫn chưa chịu xuống thuyền cùng anh lái. Hóa ra cô sợ, sợ trời tối, sơ sẩy sẽ trượt chân. Đời người ta lỡ sẩy chân một lần... Eo ôi, cô sợ lắm!
Ông cà phê cóc cho mượn cây đèn lọ mực. Bà bán xôi gói thêm một gói xôi thơm, bà giục: “Con cứ theo nó xuống thăm thuyền, rau cỏ hôm nay để tao giao mối hộ!”.
Chuyện tôi kể cho các bạn nghe là có thật... gần 100%, bởi vì tôi chính là chứng nhân, tôi là... cây cầu ở trong truyện này đấy!
Bây giờ thì tơ mơ nào cũng vậy, hai người hì hụi chuyển rau từ thuyền lên. Cô hàng bán rau vẫn rất có duyên, còn anh chàng lái thuyền thì có vẻ hơi chững chạc. Chững chạc cũng phải thôi! Vì ở dưới khoang thuyền kia: nằm cuộn tròn trong chăn ấm êm có một thằng bé con lên hai đang say ngủ.
Chú thích: tôi - cây cầu ximăng lạnh lẽo, đã rung rinh trước câu chuyện đẹp đẽ này.
Tôi đã thầm thì kể lại cho một người hay lãng du trong đêm nghe và nhờ người ta viết lại câu chuyện gửi cho các bạn, người ấy nghe xong cứ gật gù tâm đắc: hạnh phúc ở quanh ta đâu phải chuyện hoang đường(*)
Hội thấy không, nếu mà con học quan sát, con sẽ thấy có vô vàn cái đẹp ở trong đời, kể cả ở những nơi và ở những con người bình thường nhất.
... Những chút hồn buồn trong lá rụng
Bị nhàu ai tưởng dưới trăm chân.
Bông hoa rút cánh rơi không tiếng.
Chẳng hái mà hoa cũng hết dần...
(Xuân Diệu)
Chiều nay ta mới dọn xong nhà. Giã từ đường Lê Hoàng Phái, giã từ chùa Kỳ Quang. Ta dọn đến một ngôi nhà khác. Cũng chẳng quan trọng gì nữa. Nền nhà mẹ đã cho cẩn lại trắng tinh, con cứ lần ghế lần tường mà đi cho thoải mái. Mẹ đã nói rồi: những vật hữu hình ở thế gian này có quan trọng chi đâu. Nhà mới tuy nhỏ nhưng có một gác con con và một ban-công xinh xắn đủ chỗ cho mẹ con ta ngồi ngắm trăng sao trong đêm tối.
Ánh sáng đã lùi dần và mọi thứ rơi vào đêm tĩnh lặng. Mẹ ngồi một mình trên chiếc ban công ấy. Bố rón rén đi lên, mang theo một... gói mì tôm.
Bố biết mẹ đang buồn, mẹ đang uống rượu. Ôi con trai nhỏ ơi! Một lần nữa mẹ lại uống rượu, vì mẹ đang buồn, buồn lắm! Mẹ đã từng viết thư nói với một người bạn rằng: “Bạn có tin không? Đời tôi chỉ là những mảnh tối tăm ghép lại...”.
Khổ nỗi những mảnh tối tăm ấy không phải là tại mẹ, do mẹ mà ra. Có một nỗi đau đang đeo đẳng mẹ cả tháng nay, khi mẹ làm thủ tục bán căn nhà ở Lê Hoàng Phái. Chuyện giấy tờ là tốn kém, nhiêu khê, mẹ biết, nên không ngại, người sao ta vậy thôi mà.
Nhưng lần này thì khác. Hôm ấy mẹ vẫn tớixếp hàng ở 19 Quang Trung, giấy hẹn đã trễ mấy lần rồi. Sao họ lại cứ đuổi mẹ về văn phòng Quản lý đô thị ở đường Lê Quang Định? Đó là nơi xuất phát của những bản vẽ bản đồ. Mấy thứ này cứ gọi là sai một li là đi mấy dặm. Họ là cơ quan kỹ thuật, họ vẽ sai thì họ sửa, chứ mình có tội gì? Ấy thế mà mẹ của con trở thành có tội! Đại loại có những câu hỏi mà họ “tạt” vào mẹ hết sức ấn tượng: Chẳng hạn: “Chồng bà đâu mà thấy bà đi làm giấy tờ hoài vậy?” (ý là họ chửi khéo mình đã bán nhà mấy bận rồi đây!). Kệ! Mẹ chỉ cần hỏi giấy của mẹ thôi. Họ chỉ quanh một hồi, rồi bắt mẹ phải lên trình với một ông sếp tên là D.C.H.
Mẹ lò dò lên lầu một và gõ cửa. Ông ta nhìn mẹ một hồi như con cú vọ... Hoạnh họe đủ điều rồi lại tống mẹ ngược về... 19 Quang Trung.
Về đó thì về, ăn nhằm gì! Và tại đây mẹ nhận được một lệnh hết sức hãi hùng... Phải để cho họ... xét đồ rồi hồ sơ mới được giải quyết (?!). Tại làm sao lại vậy chứ?
Theo họ, khi mẹ rời khỏi cơ quan ở Lê Quang Định thì họ bị mất một món đồ, là một cái máy tính hay gì đó... Ôi trời ơi đất hỡi! Dưới sự “giám sát” của một “quan bà” tên là Nam, mẹ phải... tốc vạt áo, vén ống quần, đổ hết cả đồ đạc cá nhân trong giỏ ra cho họ... xét.
Ôi! Nhục ơi là nhục! Mẹ muốn lột cả áo quần mà đập vào mặt thế gian, rồi chết luôn ngay ở đó cũng được! Này hỡi cái ông Nguyễn Du đáng kính ơi... Ông đã từng kêu lên: “Thịt da ai chẳng là người”. Nhưng đấy là ngày xưa! Còn bây giờ, đây là bây giờ hẳn hoi ông ạ!
Mẹ của con đứng im và nhợt nhạt như một xác chết. Mẹ muốn gào, muốn khóc, nhưng không thể được, vì mẹ nghĩ đến các con... Mẹ phải nộp được hồ sơ, phải bán được nhà mà sống!
Mẹ nuốt cái căm cái hận vào lòng. Mẹ lảo đảo gọi xe ôm chở mẹ về nhà cấp tốc. Một lần nữa mẹ muốn đổ gục, không phải vì bệnh tật mà vì trái tim đã bị đâm xuyên bởi một lưỡi kiếm sắc nhọn vô hình. Đó là sự tàn ác, khốn nạn của con người. Mẹ tưởng như lòng mình đã chết...
(Cho đến mãi tháng 3 năm 2007 vừa rồi, mẹ thấy báo chí, đài truyền hình đăng tải rình rang: cả một bầy đàn bọn chúng đã đứng trước vành móng ngựa. Nhân nào thì quả đó thôi, trái tim mẹ không hề gợn lên một chút nào sự thương cảm bọn người xấu xa đó).
Trở lại cái đêm tăm tối ấy: mẹ uống rượu đến mềm người. Mẹ nói với bố: “Em nộp đơn tố cáo chúng nó rồi...”. “Để được gì? - Bố thở dài - Mình còn con cái, em à. Vả lại phủ bênh phủ, huyện bênh huyện... Cùng lắm lại là một cái thư xin lỗi mà thôi”.
Có lẽ họ cũng ngại, ngại cái liều của một người đàn bà bị xô vào cùng quẫn. Đến như ngày xưa chị Dậu bị dồn thì cũng xô té nhào và đập cho thằng cha Phó Lý một trận đấy thôi. Mẹ cũng muốn liều rồi, vì sức chịu đựng của một con người là có giới hạn. Mẹ lạnh lẽo nhìn lên trời và nói với bố con như vậy.
Đúng như bố con nói! Họ gửi đến cho chúng ta một cái thư xin lỗi với một giọng lịch sự và nhã nhặn, có chữ ký của ông trưởng phòng và dấu đỏ hẳn hoi.
Mẹ lướt qua một lượt rồi vò ném tọt vào thùng rác. Mẹ chẳng thể tin cái gọi là công lý, lẽ phải của họ nữa đâu. Mẹ sẽ tự bảo vệ các con và gia đình mình; mẹ sẽ thiết lập một thiên đường ngay ở trong nhà cho các con của mẹ. Còn đối với những con người xấu xa ngoài đời ấy, mẹ sẽ đóng cửa lòng mình lại. Nào ai đâu muốn lòng mình chai đá làm chi. Trái tim thịt máu có mềm mại, nồng nàn đến đâu, bị chà đạp nhiều rồi cũng trở thành chai đá. Rõ là khổ. Mẹ khổ cũng đành, mẹ chỉ mong các con của mẹ đừng phải khổ, phải đau...
Ông trời vốn có đức hiếu sinh, ông sẽ chẳng lấy hết của ai đến tận cùng tận kiệt bao giờ.
Cửa lớn không mở thì ta đi cửa hẹp. Sau một vài phen hú vía kinh hoàng của những ông bà quan ngồi ở cửa quyền cao chức trọng, mẹ lại nghĩ ra kế khác.
Hóa ra đâu cứ phải là có giấy tờ mới bán được nhà! Nơi những vùng ven có rất nhiều người dân nghèo khó. Họ mua bán với nhau bằng chữ tín, ít tiền họ đi tìm những căn nhà nho nhỏ ở những con hẻm quanh co, hoặc rìa những... nghĩa địa. Chỉ cần khu đó không bị... giải tỏa kẻo lại mất trắng ít tài sản còm cõi chắt chiu, và có thêm một người tốt chịu làm chứng là có thể mua bán với nhau được.
Vậy là mình có đường sống rồi con! Mẹ xục xạo rúc rích ở mọi con hẻm để tìm những căn nhà như vậy. Thế là chúng ta lại có tiền, và luôn được ở... nhà mới, thích ghê! Đã có lúc mẹ được thanh thản thảnh thơi, để ngồi vẽ mẫu những ô cửa sổ...
Đã thế, mẹ cũng không chịu dừng lại. Cứ mỗi căn nhà mẹ lại nghĩ ra một kế mưu sinh. Trước là kiếm sống cho nhà mình, sau là để người mua nhà có cái“cần câu” xinh xinh mà câu những “con tép” nhỏ. Có căn mẹ mở tạp hóa, có căn mẹ lại bán cháo lòng, có căn mẹ bán cơm tấm bình dân, có căn, “ngông cuồng” hơn, mẹ lại ngăn một chỗ làm nơi ca hát (karaoke)! Ừ, thích thật! Hồi ở khu phố 4 (Phường 17 - Gò Vấp) là một thời kỳ đẹp nhất, lăn lộn nhiều mẹ quá quen thuộc với bà con. Mẹ thương họ vô cùng, vì họ cũng nghèo như mình và họ cũng thương mình nữa. Nhà mình ở đâu cũng mở rộng cửa. Mẹ thích chơi với trẻ con và người già. Ban điều hành khu phố cũng rất “nghiện” nhà ta.
Nhà ta đã trở thành địa điểm hội họp, gặp gỡ. Mẹ tung tăng đi khắp khu phố, tổ dân phố nào mẹ cũng đi qua. Mẹ đi làm việc cho hội phụ nữ, đi làm thiện nguyện... Mẹ cùng với ông Bảy Cường (khu phố trưởng) và bà con nghĩ cách làm đường. Mẹ lại còn rủ rê bạn bè dồn góp tặng khu phố một cái loa phóng thanh và mấy bộ đèn cho khu phố sáng sủa. Mẹ yêu nơi ấy đến mức khi kẻ xấu lọt vào khu phố ăn cắp hết đường dây điện chiếu sáng của bà con, bố mẹ đã theo bác Kiệt (phụ trách dân phòng) và các chú dân phòng thức ngày thức đêm và đã cùng nhau tóm được kẻ cắp. Ừ, thích thật! Khi mình sống chẳng phải cho riêng mình mà còn cho người khác nữa, khi bệnh tật bớt đe dọa, khi nghèo đói bớt đeo bám thì vui sướng biết bao. Mỗi buổi sáng mẹ dịu dàng ra mở cửa dọn dẹp cái quán con con và cười với mọi người. Bé Hội của mẹ ơi, kể ra cuộc đời mẹ con mình cũng đã có lúc vui tươi đấy chứ!
Nhưng...
Con lại ốm, ốm quá đi! Mẹ đành phải xếp lại những đam mê và hào hứng. Bây giờ các đầu xương của con đã bắt đầu hơi mục và con vừa học hết lớp 3. Con ốm yếu, tong teo như một con mèo tội nghiệp. Tay gẫy, chân gẫy, con vẫn đi thi, con viết bằng cái tay còn lại bên kia: tay trái. Cô Linh, cô giáo của con, đã thương con mà khóc đỏ hoe cả mắt. Khi con đổ bệnh, tiền bạc trong nhà lại đội nón ra đi. Ba lại trở nên lầm lì và mẹ thì thấy mưa buồn ở trong gan trong ruột!
Biết làm sao được! Có lẽ số mẹ đã được định như vậy rồi. Ta lại tiếp tục đi thôi... Đi đến nơi xa hơn nữa cũng chẳng phải là chuyện dễ. Đất điền giờ đã “đóng băng” rồi. Mẹ đi sục sạo suốt. Mẹ chẳng thể để cánh cửa cuộc đời đóng lại.
Còn con, xương vẫn tiếp tục gãy, không thể theo học ở trường lớp phổ thông được nữa, mẹ phải chuyển con xuống lớp phổ cập ban đêm. Sâu thẳm trái tim, mẹ không muốn con thất học. Trong cuộc đời của mẹ đây là một quyết định rất khó khăn. Xuống lớp ban đêm, có nghĩa là con đã mất đi một phần đời thơ dại. Phải chịu vậy để kiếm một chút tri thức và bảo toàn mạng sống. Học ban đêm, mẹ có thể ngồi đó canh con và đón con về. Sự va chạm cũng giảm đi vì lớp toàn những anh chị lớn. Những buổi tối đợi con học trong lớp, mẹ ngồi dưới gốc bàng, mặc muỗi cắn đầy hai chân, mẹ vẫn thả ước mơ bay lên tận trên trời, nơi có những vì sao. Mẹ vẫn mơ con sẽ khỏe mạnh, sẽ lớn, sẽ cao to. Con sẽ hái cả sao trời tặng mẹ. Nhà có xe máy mẹ chở con đi xe máy. Nhà bán xe máy, mẹ lót chăn vào xe đạp chở con đi, chở con về. Dù gì, khó khăn đến đâu, đớn đau đến đâu, vẫn phải học con ạ... Nhiều lần mẹ đã nói với con như thế.
NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG
Theo TuoiTre
