Cũng không có gì khó hiểu khi nếu không là chất mỡ thì cũng chất đường, hay acid uric quá thừa trong máu.
Nhưng riêng trường hợp tăng acid uric trong máu thì biện pháp theo dõi lại không mấy khó, nếu khách sau khi vui xuân chịu khó tự kiểm soát sức khỏe thông qua bảy tiêu chí định hướng dưới đây:
1. Trái với định kiến của nhiều người vẫn tưởng mục tiêu công phá đầu tiên của acid uric là khớp ngón tay, ngón chân. Nếu trước đó chưa bị bệnh gút, người có lượng acid uric trong máu mới tăng thường bị đau ở gáy, bắp đùi hay bắp chuối và rất thường dưới hình thức vọp bẻ trong đêm. Một số không ít bệnh nhân có khuynh hướng đau gót chân tái đi tái lại dù không hề vận động thái quá hay bị chấn thương. Như thế đừng đợi đến la làng vì đau ngón tay, ngón chân như dao cắt mới nghĩ đến acid uric.
2. Da là cơ quan có tính cảm ứng rất cao với acid uric. Thống kê lâm sàng cho thấy nhiều trường hợp tưởng là dị ứng, nhất là khi bệnh phát tán sau bữa ăn nhiều hải sản, trên thực tế lại là hậu quả của tình trạng tăng acid uric trong máu. Mụn bộc phát trên người đã trưởng thành cũng có thể do bàn tay ngấm ngầm phá hoại của acid uric, nhất là khi có dấu hiệu đi kèm của vài nốt cứng trên loa tai hay mí mắt. Đừng tốn tiền mua thuốc ngoài da nếu biết rõ đã mạnh miệng với thịt mỡ trong dịp xuân về. Trái lại, trong uống rồi ngoài hãy thoa.
3. Rượu bia bao giờ cũng là bạn đồng hành thân thiết của acid uric. Thống kê thực hiện ở nhiều nơi trên thế giới cho thấy người thường uống mỗi ngày hơn hai ly bia hay một ly rượu mạnh hầu như khó thoát cảnh viêm khớp, sạn thận hay bệnh ngoài da do tăng acid uric. Nếu chỉ uống bia trong ba ngày tết gọi là cho vui, nhưng mỗi ngày hơn chục lon bia thì không tăng acid uric mới là chuyện lạ.
4. Hoạt động thể dục thể thao tuy không tác động trực tiếp trên chức năng biến dưỡng acid uric nhưng là nhân tố hưng phấn tiến trình bài tiết acid uric qua đường tiết niệu. Nếu chỉ ngồi yên để... nhậu trong ba ngày tết thì bạn đã tự biến mình thành miếng mồi ngon của acid uric. Đã vậy, nếu bạn lại quên uống nước bù trừ sau mỗi lần cụng ly thì hầu như khỏi cần xét nghiệm máu cũng “phăng” ra chẩn đoán.
5. Béo phì bao giờ cũng là nguồn cung ứng chất acid uric. Nếu bạn cảm thấy “có da có thịt” hơn sau mấy ngày đầu năm, chính xác hơn, nếu chỉ số BMI (trọng lượng cơ thể/bình phương chiều cao) của bạn bất ngờ vượt quá trị số 25 vào mồng 6, thì lượng acid uric trong máu của bạn khó mà giậm chân trong định mức bình thường.
6. Chế độ dinh dưỡng quá nặng về chất đạm từ nguồn gốc động vật đương nhiên dẫn đến tình trạng tích lũy phế phẩm acid uric từ qui trình thoái biến tế bào. Với người mỗi ngày tết đều tiêu thụ thịt cá, gia cầm, thực phẩm công nghệ... đặc biệt là các loại thịt mỡ xông khói, nếu khẩu phần thiếu trầm trọng chất xơ từ rau cải, trái cây thì tình trạng tăng acid uric trong máu chỉ còn là câu hỏi khi nào phát bệnh.
7. Yếu tố di truyền là nhân tố không thể tách rời trong các bệnh do tăng acid uric. Không chỉ đến tết mới lo, người có thân nhân trực hệ đã là nạn nhân của bệnh gút hay sạn thận là đối tượng nên lưu ý đến việc kiểm soát lượng acid uric trong máu sau mỗi dịp hội hè.
• Đừng tưởng nhiều điểm mới đạt danh hiệu “khách hàng thân thiết” của phòng khám. Chỉ một điểm qua bài khảo sát đã đủ để bạn lưu ý đến khả năng tăng acid uric trong máu. Bạn nên dựa vào phần diễn giải của các tiêu chí vừa nêu để nhanh chóng sửa đổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng.
• Nếu bạn khéo thế nào mà gom đến ba điểm thì không còn gì phải lưỡng lự. Đã đến lúc phải dứt khoát tiến hành xét nghiệm để xác minh tình trạng tăng acid uric. Bên cạnh các biện pháp chủ động như kiêng khem thịt mỡ, đồ lòng, rượu bia, da gà, cá mòi, canh chua bạc hà... bạn cần chú trọng nhiều hơn vào khẩu phần nhiều chất xanh để cầm chân acid uric trong giới hạn bình thường. Bạn cũng nên hội ý với thầy thuốc sành về cây thuốc để kết hợp vài loại trà dược thảo có tác dụng thải acid uric qua đường tiểu như râu mèo, râu bắp, ngưu tất, kim tiền thảo... trong chế độ dinh dưỡng.
• Trong trường hợp kết quả đạt đến năm điểm thì acid uric rõ ràng đang chiếm ưu thế. Bạn phải nhanh chân tìm đến thầy thuốc không chỉ hiểu rõ về acid uric mà thông suốt cơ chế vận hành của toàn bộ hệ thống biến dưỡng để được điều trị càng sớm càng tốt, càng toàn diện càng hay. Đừng quên mức độ tai hại do tăng acid uric bao giờ cũng tỉ lệ nghịch với quyết tâm tìm thầy chạy thuốc của bạn.
BS LƯƠNG LỄ HOÀNG
================================
Đừng để khớp ở không!
Mueller-Wohlfahrt, bác sĩ của đội bóng Bayern Munich, không chỉ nổi tiếng về tài chữa chấn thương cho vận động viên loại “siêu sao”, ông còn được nhiều người biết đến qua ấn phẩm Mensch, bewege dich, tạm dịch là “Bà con ơi, vận động đi thôi!”.
Cuốn sách trên đã một thời thuộc nhóm sách bán chạy nhất ở CHLB Đức. Nếu chỉ căn cứ vào tựa đề thì dễ hiểu sai mục tiêu của tác giả. Wohlfahrt, qua hơn 200 trang sách, không hề có ý cổ động mọi người tập luyện để trở thành cầu thủ chuyên nghiệp loại vai u thịt bắp bặm trợn như Oliver Kahn.
Tuy tác giả đã nói ngay trong trang nhập đề về mục đích hướng dẫn độc giả cách làm sao để cơ thể đừng gỉ sét, nói theo đúng danh từ chuyên môn khó hiểu của y khoa là đừng bị lão hóa trước tuổi do hiện tượng oxy hóa, nhưng Wohlfahrt lại không tập trung vào biện pháp dinh dưỡng như nhiều tác giả khác. Trái lại, Wohlfahrt chỉ chú trọng vào việc cổ động sao cho người đọc đừng ngồi yên quá thường. Một bác sĩ với thương hiệu như Wohlfahrt tất nhiên không dại gì chọn chủ đề nào đó nếu không ăn chắc như Bayern Munich đụng đội... hạng nhì! Phản ứng của độc giả ở Đức trong nhiều năm liền cho thấy Wohlfahrt hoàn toàn có lý.
Khớp già hơn người!
Không cần coi tử vi cũng biết thầy thuốc ngành chỉnh hình đang vào đại hạn phát tài. Lý do rất đơn giản. Nếu vài thập niên trước thoái hóa khớp là hình ảnh hầu như chỉ được phát hiện ở người già thì căn bệnh này hiện nay rất dễ tìm ở nhiều người trẻ. Lắm lúc xem hình khớp gối, hình cột sống cứ tưởng bệnh nhân nhờ xem giùm hình của... ông bà cụ! Lý do cũng rất đơn giản. Với độc chất tích lũy từ môi trường càng lúc càng ô nhiễm, với nếp sống càng lúc càng xa rời thiên nhiên đến độ chiếc xe đạp cho trẻ mới lớn cũng gắn máy phát điện để khỏi... đạp thì khớp nào còn trẻ cho nổi!
Thêm vào đó, vì thuốc trị đau khớp nhiều khi dễ tìm hơn mua sách, nên nhiều người mỗi khi đau nhức chút đỉnh là nuốt ngay viên thuốc theo toa “gia truyền”. Nghĩa là truyền miệng từ gia đình này sang nhà hàng xóm, rồi ngồi chờ tác dụng, kể cả tác dụng phụ, thay vì áp dụng liệu pháp không dùng thuốc song song với biện pháp vận động theo hướng dẫn của thầy thuốc còn biết thương cho khớp của người bệnh.
Tất nhiên không thể cử động nếu... gãy xương, nhưng nói chung trong nhiều trường hợp chấn thương phần mềm, vận động đúng cách là một trong những nhân tố quyết định hiệu quả của liệu pháp. Ngồi yên chờ sung rụng nhiều khi sau đó chỉ nhận được giấy đề nghị nghỉ hưu sớm vì đi đứng xiêu vẹo sao đó!
Nhẹ nhàng, đều đặn
Thông thường thì máy càng xài càng mau hư. Nhưng với khớp không hẳn như thế. Khớp xương muốn lành mạnh thì sụn khớp phải có đủ dưỡng chất. Nhưng vẫn chưa đủ. Muốn vận chuyển dưỡng chất và dưỡng khí cho đầu xương và sụn khớp thì khớp phải cử động. Đã là khớp với nhiều đường lắt léo tất phải co duỗi. Ngược lại, khớp càng ít vận động, dịch khớp mau cạn khiến hai đầu xương dễ cọ xát làm hao mòn, trầy xước mặt khớp. Vì thế không nên ngồi yên. Mặt khác, dừng ngay khi vừa thấm mệt để khớp đừng lâm cảnh già néo đứt dây. Khó chính là làm sao thắng gấp khi đèn vàng đổi đỏ quá nhanh.
Nói thế không có nghĩa là phải cài ngay chương trình thể dục thể thao vào nếp sinh hoạt thường ngày một cách căng thẳng đến độ sau đó “oải” như đội tuyển bóng đá xứ mình trong kỳ Sea Games. Nếu còn thương đến khớp chỉ cần lưu ý vận động nhẹ nhàng nhưng đều đặn, mỗi khi không cần thiết phải ngồi yên. Đừng dùng thang máy nếu văn phòng ở lầu 1 trong cao ốc. Đừng dùng xe gắn máy nếu cần đến tiệm chạp phô cách nhà có hai căn phố. Đừng ngồi trên ghế xoay tròn có gắn bánh xe để di chuyển sang bàn giấy kế bên của đồng nghiệp như người khuyết tật.
Cũng đừng chạy theo thành tích theo kiểu mỗi ngày, bất kể mưa nắng vui buồn phải thể dục thể thao đúng 1 giờ 15 phút 20 giây! Nếu sức khỏe là cảm giác thoải mái trong cuộc sống thì làm gì có định mức cố định. Trái lại, mỗi ngày nên chọn một niềm vui nào đó riêng cho đôi ta, cho mình và cho khớp. Đi bộ nếu tìm được lề đường chưa bị lấn chiếm, bơi lội nếu có hồ bơi với nước sạch khuẩn, đạp xe nếu còn đường không kẹt xe, sao cũng được, miễn là khớp đừng ở không nhưng cũng đừng kiệt sức, miễn vui là chính, miễn vận động xong thấy khỏe, thấy vui. Còn làm sao có được lề đường, hồ bơi, công viên đó không là chuyện của... khớp!
Ngồi không dễ sinh tật. Khớp cũng thế mà thôi. Khớp chẳng khác nào viên đá quí.
Khớp kia chẳng giũa chẳng mài
Không trầy bao khớp cũng mòn đầu xương.
BS LƯƠNG LỄ HOÀNG
0 nhận xét:
Đăng nhận xét